مالی رفتاری چیست؟

_{تبعیت افراد از رفتار جمعی، حتی بر اساس اخبار جعلی و نادرست}

کارگاه مالی رفتاری

مالی رفتاری چیست؟
مالی رفتاری را می‌توان یکی از حوزه‌های تخصصی مالی بر مبنای روانشناسی دانست که رفتارها و ناهنجاری‌های بازارهای مالی را نشان می‌دهد. در این دانش فرض می‌شود که مدل‌های مختلف می‌تواند روی رفتار افراد و تصمیمات آن‌ها اثر بگذارد. این اثرگذاری می‌تواند حتی در زمانی که اطلاعات کامل و کافی وجود دارد نیز خود را نشان دهد. به عبارت دیگر، نه تنها عوامل کمی و کیفی اقتصادی بر بازار و قیمت‌ها تأثیر دارد، بلکه الگوهای رفتاری نیز در این زمینه تأثیرگذارند. عوامل متعددی وجود دارد که سبب جهت‌گیری‌های رفتاری می‌شود که مالی رفتاری در راستای توضیح و توجیه آن‌ها تلاش می‌کند

منظور از دانش مالی رفتاری چیست؟
تصمیم‌گیری یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که هر فرد در بازار باید انجام دهد. کسب سود یا زیان بستگی به تصمیماتی دارد که افراد اتخاذ می‌کنند. بنابراین عواملی که بر تصمیمات اثر می‌گذارد نیز یکی از مهم‌ترین مواردی است که هر شخص باید آن‌ها را در نظر بگیرد. بسیاری از افراد تصور می‌کنند در بازارهای مالی که از قواعد و قوانین خاصی پیروی می‌کنند، تنها عوامل اقتصادی و کمی بر روند بازار و قیمت‌ها اثر می‌گذارند. با بررسی الگوها و اطلاعات می‌توان به این نتیجه رسید که فاکتورهای دیگری مانند عوامل احساسی، خطاهای فکری، جهت‌گیری‌های رفتاری و … نیز می‌توانند روندهای تأثیرگذار باشند. دانشی را که به طور خاص به این عوامل می‌پردازد و جهت‌گیری‌های رفتاری در بازارهای سرمایه را بررسی می‌کند، دانش مالی رفتاری می‌نامند

کلام آخر
انسان‌ها همیشه منطقی تصمیم نمی‌گیرند. حتی می‌توان گفت بیشتر اوقات، تصمیم‌های احساسی بیش از تصمیمات منطقی وجود دارد. بازارهای سرمایه نیز از این مسئله مستثنی نیستند و همین باعث ایجاد روندهای غیرعادی در بازارها می‌شود. اطلاع از این عوامل تأثیرگذار و مدل‌های رفتاری، یکی از قدم‌های موفقیت در بازارها به شمار می‌رود. دانش مالی رفتاری، دانشی است که به بررسی جهت‌گیری‌های رفتاری می‌پردازد و به دنبال یافتن مدل‌هایی برای توضیح ناهنجاری‌ها در روند قیمت‌ها است. عواملی که در اخذ تصمیمات و بروز رفتارهای افراد اثر می‌گذارد، در مالی رفتاری حائز اهمیت است
«برگرفته از کتاب دانش مالی رفتاری و مدیریت دارایی، تألیف دکتر احد بدری.»

سرفصل های کارگاه آموزشی

تعریف و مفاهیم مالی رفتاری

خطاهای شناختی و احساسی تصمیم گیری یک سرمایه گذار

انواع روش های تصمیم گیری مالی

چگونگی غلبه بر خطاهای تصمیم گیری

ساخت سبدهای سرمایه گذاری مبتنی بر یافته های مالی رفتاری

فین تک و مالی رفتاری

طول و تعداد جلسات:

8 ساعت معادل 2 جلسه 4 ساعته

این دوره همزمان به صورت حضوری و آنلاین برگزار خواهد شد

بعد از اتمام کارگاه، دسترسی به فیلم کارگاه آموزشی برای شرکت کنندگان فراهم خواهد شد

مخاطبین دوره :
کلیه دانشجویان، سرمایه گذاران و علاقمندان به حوزه مالی رفتاری

در پایان دوره از سوی موسسه توسعه و تحقیقات اقتصادی دانشگاه تهران گواهینامه اعطا خواهد شد.

تلفن تماس: 88634005

سخنرانان

امیر محمد تهمتن

کارشناسی اقتصاد دانشگاه تهران کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه شریف *پذیرفته شده دانشگاه هاروارد* *پژوهشگر حوزه اقتصاد رفتاری * بنیان‌گذار تیم بایاس

آشنایی با دانش مالی رفتاری Behavioral finance چیست؟

موضوع دانش مالی رفتاری (Behavioral Finance) از جمله مباحث جدیدی است که در دو دهه گذشته توسط برخی از اندیشمندان مالی مطرح گردیده و به سرعت مورد توجه اساتید، صاحبنظران و دانشجویان این رشته در سراسر دنیا قرار گرفته است به گونه ای که امروزه این مباحث موجب شکل گیری شاخه مطالعاتی مستقلی در دانش مالی گردیده است. این موضوع در مطالعه آموزش فارکس بسیار کلیدی است.

مالی رفتاری مطالعه تأثیرات روانشناسی بر سرمایه گذاران و بازارهای مالی است. این موضوع بر توضیح این فضیه تمرکز دارد که چرا سرمایه گذاران اغلب به نظر می رسد کنترل رفتار مالی خود را ندارند، و گاهی بر خلاف منافع خود عمل می کنند، و بر اساس سوگیری های شخصی به جای حقایق تصمیم می گیرند. وقایع مرتبط با reddit، Gamestop، Robinhood و Melvin Capital در اوایل سال 2021 نمونه‌ای از اخبار امروزی است که نشان می‌دهد چگونه سرمایه‌گذاران غیرمنطقی، مغرضانه و احساسی بازارها را حرکت می‌دهند. در این مقاله به تعریف مالی رفتاری می پردازیم و اجزای آن را برای درک بهتر تجزیه می کنیم.

تعریف دانش مالی رفتاری: مالی رفتاری به چه معناست؟

مالی رفتاری مطالعه تأثیرات روانی بر سرمایه گذاران و بازارهای مالی است. در هسته خود، مالی رفتاری در مورد شناسایی و توضیح ناکارآمدی و قیمت گذاری نادرست در بازارهای مالی بحث می کند. از مالی رفتاری چیست؟ آزمایشات و تحقیقات استفاده می کند تا نشان دهد که انسان ها و بازارهای مالی همیشه منطقی نیستند و تصمیماتی که می گیرند اغلب ناقص است. اگر تعجب می کنید که چگونه احساسات و سوگیری ها باعث افزایش قیمت سهام می شوند، امور مالی رفتاری پاسخ ها و توضیحاتی را ارائه می دهد.

مالی رفتاری از نتایج کار روانشناسان دانیل کانمن و آموس تورسکی و اقتصاددان رابرت جی شیلر در دهه 1970-1980 سرچشمه گرفت. آنها تعصبات ناخودآگاه فراگیر و عمیق و اکتشافی را در نحوه تصمیم گیری مردم به کار گرفتند. تقریباً در همان زمان، محققان مالی شروع به پیشنهاد کردند که فرضیه بازار کارآمد (EMH)، یک نظریه رایج که بازار سهام به روش‌های منطقی و قابل پیش‌بینی حرکت می‌کند، همیشه تحت بررسی قرار نمی‌گیرد. در واقعیت، بازارها به دلیل تفکر معیوب سرمایه گذاران در مورد قیمت ها و ریسک، پر از ناکارآمدی هستند.

در دهه گذشته، مالی رفتاری در جوامع دانشگاهی و مالی به عنوان زیر شاخه ای از اقتصاد رفتاری تحت تأثیر روانشناسی اقتصادی مورد استقبال قرار گرفته است. مالی رفتاری با نشان دادن چگونگی، زمان و چرایی انحراف رفتار از انتظارات منطقی، طرحی را ارائه می‌کند تا به همه کمک کند تا در مورد امور مالی خود تصمیمات بهتر و منطقی‌تری بگیرند.

درک رفتار اقتصادی و روانشناسی اقتصادی

بخشی از موضوع دانش مالی رفتاری شناخت رفتار اقتصادی و روانشناسی اقتصادی رشته ای است که به آن اقتصاد رفتاری می گویند. از روانشناسی و اقتصاد استفاده می کند تا بررسی کند که چرا مردم گاهی اوقات تصمیمات احساسی و نه منطقی می گیرند و چرا رفتار آنها از پیش بینی های مدل های اقتصادی پذیرفته شده مالی رفتاری چیست؟ پیروی نمی کند. به دنبال پاسخی برای سوالاتی مانند این است که چرا حتی سرمایه گذاران باتجربه خیلی دیر خرید می کنند و خیلی زود می فروشند، یا اینکه چرا شخصی از حساب پس انداز خود برای کمک به پرداخت بدهی های هنگفت کارت اعتباری استفاده نمی کند. حتی ناهنجاری‌هایی مانند مزیت‌های کوچک اما قابل اندازه‌گیری شرکت‌ها در بازار را بررسی می‌کند، اگر اختصارات علامت‌گذاری سهام آنها در الفبا اول باشد، یا تأثیر آب و هوا بر ارزش‌های بازار.

اقتصاد رفتاری همچنین شناسایی کرده است که خطاها و سوگیری‌های سیستماتیک به طور قابل پیش‌بینی در شرایط خاص تکرار می‌شوند و چارچوبی برای درک زمان و نحوه اشتباه افراد ارائه می‌دهند. دو نوع رفتار انسانی وجود دارد که به شدت در اقتصاد رفتاری نقش دارد:

درک دانس اقتصادی و مالی

به گفته هربرت سایمون، اقتصاددان رفتاری، اکثر مردم هنگامی که با یک تصمیم پیچیده مواجه می شوند، از روش های اکتشافی استفاده می کنند. اکتشافی میانبرهای ذهنی هستند که ما از آنها برای تصمیم گیری سریع یا عدم تصمیم گیری در مورد چیزی استفاده می کنیم. سرمایه گذاران و متخصصان مالی معمولاً هنگام تجزیه و تحلیل تصمیمات سرمایه گذاری از روش های اکتشافی استفاده می کنند. اکتشافی اغلب بر اساس مفروضات یا قوانین سرانگشتی است که اغلب اما نه همیشه درست است.

یک مثال از یک اکتشافی رایج این است که فرض کنیم عملکرد سرمایه گذاری گذشته نشان دهنده بازده آتی است. اگرچه در ظاهر منطقی به نظر می رسد، اما تغییرات در اقتصاد یا ارزش کامل سهام را در نظر نمی گیرد. یک سرمایه گذار ممکن است فرض کند که از آنجایی که یک صندوق سرمایه گذاری مشترک در بازارهای نوظهور بازدهی مثبتی را در پنج سال گذشته به ثبت رسانده است، یک تصمیم معقول حفظ یا افزایش موقعیت در صندوق است. با این حال، ممکن است صندوق سرمایه گذاری مشترک در مدیریت دچار گردش مالی شده باشد یا قیمت نفت افزایش یافته باشد که برای مثال بر هزینه های حمل و نقل به این بازارها تأثیر می گذارد. یک میانبر ذهنی در تجزیه و تحلیل سرمایه گذاری می تواند تأثیر نامطلوبی بر یک سبد داشته باشد.

مثال دیگر دیدن یک “قیمت فروش” و فرض اینکه معامله خوبی است زیرا کمتر از قیمت عادی است. گاهی اوقات معامله خوبی است، اما گاهی اوقات اینطور نیست. این اکتشافی مبتنی بر تمایل به باور واقعی بودن یک نقطه مرجع به دلیل نحوه گزارش آن است. در این مورد، این قیمتی است که یک برچسب می گوید قیمت عادی است. تصمیم گیری خرید بر اساس یک شماره مرجع نادرست می تواند منجر به پیامدهای مالی منفی شود.

مالی رفتاری بر چه اساسی بنا شده است؟

فرض عقلایی بودن سرمایه گذاران به عنوان مدل ساده ای از رفتار انسان، یکی از پایه های اصلی دانش مالی کلاسیک است و تقریبا تمامی نظریه های مالی کلاسیک مثل نظریه پرتفوی، بازار کارآی سرمایه، مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای (CAPM) و تئوری نمایندگی (Agency Theory) و نظریه های فرعی منشعب از آن ها، متاثر از این فرض است. از نظر دانش مالی رفتاری، این فرض به دلیل واقعی نبودن آن قادر به توضیح رفتار سرمایه گذاران نمی باشد.

ظهور پدیده هایی مثل حباب های قیمتی در بازار سهام، وجود نوسانات بیش از حد در قیمت سهام، واکنش بیشتر (کمتر) از اندازه سرمایه گذاران به اطلاعات جدید، در تقابل با نظریه بازار کارآی سرمایه قرار گرفته است. محققین با آزمون فرضیه های بسیاری، شواهدی را نشان می دهند که اصطلاحا به آن بی قاعدگی های بازار سهام گفته می شود که شامل خلاف قاعده های بنیادی، خلاف قاعده های تکنیکال و خلاف تقویمی است. خلاف قاعده بنیادی، بی نظمی هایی است که با ارزش گذاری ذاتی سهام بر اساس عوامل بنیادی سازگار نیست. تحلیل تکنیکال مدعی است که با مطالعه رفتار قیمت های تاریخی سهام، می توان قیمت های آتی را پیش بینی کرد. خلاف قاعده تقویمی، نشان دهنده اثرات متفاوت در قیمت و بازده سهام است که معروف ترین آن اثر ژانویه است که سابقه ای حدودا 25 ساله دارد.

نظریه بازار کارآ در دانش مالی رفتاری

همانگونه که می دانیم تمامی این خلاف قاعده ها با نظریه کارایی بازار ناسازگار است. آن چه دانش مالی رفتاری به عنوان یک شاخه مطالعاتی جدید بدنبال آن است، تلاش برای توضیح پدیده هایی است نظیر آنچه که به آن اشاره شده است. این مطالعات سعی دارد با کمک گرفتن از دانش روانشناسی و وارد کردن عوامل روانشناختی به نظریه ها و مدل های مالی، به تشریح آنچه که در بازارهای سرمایه رخ می دهد بپردازد و توضیحی قابل قبول برای رفتار سرمایه گذاران و رفتارهای بازار ارائه کند. این رشته اکنون مورد توجه دانشگاهها و فعالان بازار سرمایه قرار گرفته است و نظرات بسیاری را به خود جلب نموده است.

دانش مالی رفتاری به دلیل استفاده از مباحث روانشناسی برای تشریح رفتار سرمایه گذاران و بازارهای سرمایه از اصطلاحات و مفاهیمی استفاده می کند که در نگاه اول ناآشنا و غیر مانوس به نظر می رسد، این مشکل زمانی بیشتر می شود که بخواهیم آنها را به زبانی دیگر (فارسی) ترجمه کنیم. مطالبی که در این سری مقالات برای شما به نگارش در می آوریم، به قلم دکتر احمدبدری ترجمه شده اند و با رویکردی نوشته شده اند که به مشاوران، تحلیل گران، معامله گران، تریدرها و مدیران بازار سرمایه، بسیار توصیه می شود. برای مطالعه بیشتر کلیک کنید.

مالی رفتاری؛ سوگیری‌های رفتاری سرمایه‌گذاران

این روزها افراد در بازار سرمایه به دنبال یافتن استراتژی و یادگیری بهتر و بیشتر روش‌های تحلیل بازار برای کسب سود بیشتر یا جلوگیری از ضررهای احتمالی هستند. با این حال گاهی شرایط بازار طوری رقم می‌خورد که افراد صرف‌ نظر از تمام روش‌هایی که برای تحلیل یک سهام از آن بهره می‌گیرند، رفتاری مبتنی بر حرکت جمعی را دنبال می‌کنند. به عنوان مثال وقتی یک سهم به مدت طولانی در روند صعودی قرار می‌گیرد، سرمایه‌گذاران (خرد) تحت تأثیر خطاهای فکری و غلبه احساسات، تصور می‌کنند که این روند صعودی همچنان بی‌وقفه ادامه خواهد داشت. در نتیجه این ذهنیت،افراد برای خرید سهام مورد نظر، بدون توجه به تحلیل‌های خود هجوم می‌برند. در ادامه، زمانی که قدرت حرکات قیمت کاهش می‌یابد، افراد با ترس از ریزش بازار و کاهش سود خود، مجدداً بصورت دسته‌ جمعی اقدام به فروش سهام می‌کنند و صف‌های سنگین فروش را تشکیل می‌دهند. به این جهت‌گیری رفتاری افراد در بازارهای مالی که تحت تأثیر حرکات جمعی و با غلبه هیجانات بروز می‌نماید، مالی رفتاری گفته می‌شود. در این مقاله به بررسی مالی رفتاری، مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت.

مالی رفتاری چیست؟

مالی رفتاری (Behavioral Finance)، رشته‌ای در حوزه اقتصاد است که نظریه‌هایی را جهت تفسیر ناهنجاری‌های بازار سهام، بر مبنای اصول روانشناسی ارائه می‌نماید. در مالی رفتاری فرض بر این است که ساختار اطلاعات و ویژگی‌های مشارکت‌کنندگان بازار بصورت سیستماتیک بر تصمیمات شخصی و همچنین نتایج بازار تأثیر می‌گذارد. این تأثیرگذاری حتی زمانی که اطلاعات کامل و کافی از شرایط بازار وجود ندارد، نیز می‌تواند خود را نشان دهد. بنابر مطالعات گسترده در این زمینه، مجموعه‌ای از حرکات (رشد و ریزش) تاریخی و طولانی‌مدت در بازار اوراق بهادار ارزیابی شده است که نتایج آن در تضاد با نظریه بازار کارا بوده و بعلاوه نمی‌توانند بر اساس عقلانیت کامل و رفتار مبتنی بر تحلیل سرمایه‌گذاران، به شکل موجهی توصیف شوند. بر این اساس، مالی رفتاری دانشی است که سعی در ارائه دلایلی برای تشریح موضوعاتی از این دست، می‌نماید. به بیان دیگر، مالی رفتاری پارادایمی است که با توجه به آن، بازارهای مالی با استفاده از مدل‌هایی مورد مطالعه قرار می‌گیرند که در آنها دو فرض اساسی و محدود کننده پارادایم سنتی (بیشینه‌سازی مطلوبیت مورد انتظار و عقلانیت کامل) کنار گذاشته شده‌اند.

مالی رفتاری دو پایه اصلی دارد. مورد اول محدودیت در آربیتراژ است که بر اساس آن، سرمایه‌گذاران عقلایی نمی‌توانند از هر فرصت آربیتراژ به راحتی استفاده کنند، چرا که انجام برخی از آنها مستلزم پذیرش ریسک‌هایی است که برای ایشان غیر قابل قبول است. دومین پایه مالی رفتاری، اصول روانشناسی است که در واقع رفتار کلان، قضاوت‌های سرمایه‌گذاران و همچنین خطاهایی که آنان هنگام قضاوت مرتکب می‌شوند، با استفاده از آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. دانش مالی رفتاری را می‌توان در دو سطح خرد (BFMI) و کلان ( BFMA ) بررسی کرد که به ترتیب سوگیری‌های سرمایه‌گذاران در سطح فردی و مدل‌های رفتاری مبتنی بر عدم پذیرش قواعد و فرضیه‌های بازار کارا را مورد مطالعه و ارزیابی قرار می‌دهند.

علت رفتار گروهی در مالی رفتاری چیست؟

اگر چه کابران بازار سرمایه تصمیم‌‌ گیرنده نهایی برای خرید، فروش و نگهداری سهام مورد نظر خود هستند، اما اغلب تحت تأثیر رفتاری که بیشتر سرمایه‌گذاران در آن بازه زمانی از خود بروز می‌دهند، قرار گرفته و از استراتژی‌ها مالی رفتاری چیست؟ و قواعد معاملاتی خود پیروی نمی‌کنند. در این حالت معامله‌گران عمدتاً رفتار سایر افراد بازار را الگو قرار داده و وسوسه می‌شوند تا برای عدم جا ماندن از کلیت بازار، از سوگیری‌های جمعی پیروی کنند. بدین ترتیب و در نتیجه این رفتارهای گروهی، خرید و فروش‌های بی‌اساس و بدون تحلیل در بازار افزایش یافته و این امر منجر به تحرکات قیمتی غیرمنطقی در بازار می‌شود. لازم به ذکر است که رفتارهایی از این دست (حرکات جمعی) از قرن‌ها قبل نیز شناخته شده‌اند و اصلی‌ترین دلیل بروز آنها، تأثیرپذیری از حس امید به کسب سود بیشتر (یا کاستن از زیان احتمالی)، صرفاً به دلیل همراه شدن با سایر معامله‌گران بازار می‌باشد.

دنبال کردن رفتار گروهی چه خطراتی دارد؟

زمانی که معامله‌گران با جمع اهالی بازار همراه شده و در کوتاه‌مدت به سود می‌رسند، ممکن است تحت تأثیر این موفقیت، از استراتژی‌ها و روش‌های تحلیلی خود غافل شوند. اما در بلند مدت، این رفتار قطعاً سرمایه افراد را به نابودی خواهد کشاند. زیرا در چنین شرایطی افراد سرخوش از سود بدست‌آمده، از سیستم فردی خود دور شده و تنها به رفتار جمعی تکیه می‌کنند و در صورتی که رفتار جمعی مطابق حرکات اساسی بازار پیش نرود، افراد با شکست رو به رو می‌شوند. همچنین وجود احساساتی همچون ترس و طمع باعث می‌شود افراد به صورت هیجانی عمل کرده و بدین طریق با تصمیمات نادرست خود حباب قیمتی ایجاد، و سهام را فراتر یا بسیار کمتر از ارزش واقعی آن خرید و فروش کنند. علاوه بر آن از آنجا که بازار سرمایه، اغلب تحت تأثیر رویدادهای سیاسی، اقتصادی و غیره جهت‌گیری می‌کند، لذا صرفاً نمی‌توان با تکیه بر رفتار دسته‌جمعی و حتی بنابر استراتژی‌های فردی، بازار را پیش‌بینی کرد. از این رو سرمایه‌گذاران می‌بایست همواره هوشیار بوده و با افزایش آگاهی و دانش معامله‌گری، متناسب با شرایط بازار رفتار نمایند. برای آشنایی با اصول انجام معاملات در بازار و روش‌های تحلیل سهام، می‌توانید به مقالات آموزشی در سایت کارگزاری مدبر آسیا مراجعه نمایید.

چگونه می‌توان از درگیری با رفتار جمعی در بازار جلوگیری کرد؟

همچنان که بیان شد، در اغلب موارد افراد تحت تأثیر رفتار جمعی اهالی بازار قرار گرفته و تصور می‌کنند اگر با حرکت جمعی همراه نشوند، از سایر معامله‌گران بازار جا می‌مانند. اگر افراد بدون تفکر و روش تحلیلی مشخص، تنها دنباله‌روی رفتار جمعی بازار باشند، نمی‌توانند عملکرد درست و دقیقی در شرایط مختلف بازار از خود نشان دهند. لذا ضروری است که معامله‌گران با بینش کافی و درک صحیح از رفتار بازار، پایبندی به استراتژی‌ها و تأثیر نپذیرفتن از احساسات، بهترین تصمیم را اتخاذ کرده و سپس اقدام به خرید و فروش کنند. اگر کاربران به استراتژی‌های خود پایبند باشند، در شرایط نابسامان بازار که همه در صف‌های سنگین فروش قرار دارند، می‌توانند زودتر اقدام به فروش سهم کرده و یا اینکه سهم‌هایی را خریداری کنند که در شرایط ریزش بازار نیز به روند صعودی خود ادامه دهند. در این صورت ممکن است در برخی موارد در خلاف جهت حرکت جمعی پیش بروند، اما همچنان به سود مورد نظر خود دست یابند. بر این اساس چنانچه رفتار جمعی بازار مطابق با تحلیل و استراتژی افراد باشد، سرمایه‌گذار می‌تواند رفتار توده را دنبال کند و از سوی دیگر، زمانی که رفتار جمعی بر خلاف تحلیل و ارزیابی آنهاست، بهتر است از تبعیت بدون پشتوانه از سایرین خودداری کرده و مالی رفتاری چیست؟ سریعاً از بازار خارج شوند.

_{تبعیت افراد از رفتار جمعی، حتی بر اساس اخبار جعلی و نادرست}

بدون شک کسب دانش و مهارت معامله‌گری و افزایش آگاهی صحیح نسبت به حرکات بازار، کلید غلبه بر درگیری با حرکات جمعی بدون پشتوانه بوده و سرمایه‌گذار را از قرارگیری در مسیر منتهی به از دست رفتن سرمایه، دور نگاه خواهد داشت. علاوه بر داشتن توانمندی تحلیل سهام، اتکا به کارگزاری مطمئن و به روز نیز می‌تواند راهگشای مسیر موفقیت سرمایه‌گذاری افراد باشد. کارگزاری مدبر آسیا با حدود 17 سال سابقه فعالیت و در اختیار داشتن کارکنانی مجرب و متخصص، یکی از بهترین و کارآمدترین کارگزاری‌های بورسی است که خدماتی با بالاترین کیفیت ممکن را به سرمایه‌گذاران گرامی ارائه می‌نماید.

جمع‌بندی

شواهد بسیاری حاکی از آن است که کلیت بازار بر اساس رفتار تک‌تک افراد درگیر در آن بازار شکل می‌گیرد. همانطور که ذکر شد، دانش مالی رفتاری، حوزه‌ای از علم اقتصاد است که به بررسی جهت‌گیری‌های رفتاری سرمایه‌گذاران می‌پردازد. رفتار افراد و ویژگی‌های شخصیتی آنها، تأثیر بسزایی در روند بازار دارد. شنیدن درباره سودهای کلان بدست‌آمده توسط تعداد زیادی از افراد بازار، حتی در شرایطی که اطلاعات کاملی از مغایرت آن با واقعیت‌های موجود در دسترس است، معامله‌گران را وسوسه می‌کند تا استراتژی خود را کنار گذاشته و با توده سرمایه‌گذاران همراه شوند. اگر چه که نمی‌توان تأثیر برخی حرکت‌های جمعی در بازار را نادیده گرفت، اما این سرمایه‌گذار است که می‌بایست با اتکا بر دانش و تحلیل خود، بهترین تصمیم را اتخاذ کرده و اهمیت داشتن منطق در معاملات را در هنگام مواجهه با رفتارهای جمعی از یاد نبرد.

مالی رفتاری در رفتارهای مالی

مالی رفتاری حوزه‌ای از تحقیقات مالی است که به بررسی تأثیرات روانی بر تصمیمات سرمایه‌گذاران می‌پردازد. تصمیم‌گیری فرایندی پیچیده است که به تجزیه‌وتحلیل عوامل مختلف وابسته است. این عوامل به عوامل فردی و فنی تقسیم می‌شوند. در مواردی تصمیمات احساسی ما می‌تواند منجر به ضرر بشوند. اهمیت این موضوع تا جایی است که بسیاری از متخصصان سرمایه‌گذاری توصیه می‌کنند که بر‌اساس شایعات موجود در بازار معامله نکنید. بلکه یک معامله درست و منطقی زمانی میسر می‌شود که با مطالعه دقیق و در نظر گرفتن سایر عوامل کلیدی همراه شود.

مدل‌های سرمایه‌گذاری

تصمیم‌های سرمایه‌گذاران تصمیم‌هایی فردی است و به سن، تحصیلات، درآمد، سبد سرمایه‌گذاری و غیره بستگی دارد. به طور هم‌زمان تصمیمات سرمایه‌گذاری، بر اساس مدل‌های پیچیدۀ مالی و مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های مبتنی بر ریسک مانند CAPM یا Capital Asset Pricing Model به دست می‌آید.

در تئوری‌های سنتی تأکید داشتند که سرمایه‌گذار به هنگام کاهش قیمت، تا جایی که مطلوبیتش حداکثر شود خرید کند و در زمان افزایش قیمت، بفروشد تا به حداکثر سود برسد. اما تصمیم‌گیری هرگز نباید با تاکید بر مالی رفتاری چیست؟ منابع شخصیتی و مدل‌های پیچیده مالی بدون در نظر گرفتن عوامل محیطی و موقعیتی سرمایه‌گذار صورت گیرد.

در تئوری‌های سنتی تأکید داشتند که سرمایه‌گذار به هنگام کاهش قیمت، تا جایی که مطلوبیتش حداکثر شود خرید کند و در زمان افزایش قیمت، بفروشد.

شناخت تعصبات روانی و خطاهای ذهنی مربوط به فرایند تصمیم‌گیری موجب سرمایه‌گذاری بهتر می‌شود. درک این مسائل برای طراحی یک استراتژی سرمایه‌گذاری مطلوب و رسیدن به اهداف سرمایه‌گذاری، ضروری است.

مالی رفتاری: میعادگاه علوم مالی و روانشناسی

ریسک‌پذیر و ریسک‌گریز بودن سرمایه‌گذاران تأثیر بسزایی در میزان و نحوه سرمایه‌گذاری آن‌ها دارد. در این میان تفسیرهای غلط منجر به واکنش‌های بیش از حد و یا کمتر از حد می‌شود.

مالی رفتاری به مطالعه چگونگی اشتباهات ذهنی و احساسی می‌پردازد. هدف مالی رفتاری دستیابی به بیشترین سود نسبت به سایر سرمایه‌گذاران است.

در تئوری مالی سنتی، استراتژی‌های سرمایه‌گذاری بر اساس بازده و ریسک ارزیابی می‌شود. در مدل سنتی فرض می‌شود که تمام سرمایه‌گذاران عقلایی تصمیم می‌گیرند و فعالان بازار تفکر یکسان دارند. اما یک سرمایه‌گذار باید بداند که ریسک نه تنها با قیمت و بازده سرمایه‌گذاری در ارتباط است، بلکه به عوامل فردی نیز بستگی دارد. این عوامل می‌تواند در مسیر تفسیر و در برخی مواقع تفسیر غلط اطلاعات یک سرمایه‌گذار منعکس شود. بنابراین فرد با تصور این که از دیگران باهوش‌تر است، به نوسانات بازار واکنش نشان می‌دهد.

اطلاعاتی که به اشتباه تفسیر شوند بدون استفاده هستند. سرمایه‌گذاران به قضاوت‌های خود تکیه می‌کنند و این قضاوت‌ها باعث ایجاد نوسان در احساساتشان می‌شود. حاصل چیزی بیشتر از پشیمانی نیست.

انسان‌ها لزوما ‌منطقی تصمیم‌گیری نمی‌کنند. تصحیح الگوهای رفتار عقلایی پیش‌نیازِ موفقیت در بازار سهام است. اما باید این مطلب را نیز مد نظر‌ قرار‌ داد که این تئوری‌ها براساس بازار‌های کارا بنا شده‌اند. در‌حالی‌که می‌دانیم بازارها همیشه کارا نیستند. بنابراین نباید به هنگام سرمایه‌گذاری بیش از حد بر این تئوری‌ها تکیه کرد.

درک ریسک سرمایه‌گذاری

درک ریسک توسط هر سرمایه‌گذار با سایر سرمایه‌گذاران متفاوت است. به طور کلی گفته می‌شود که مهم‌ترین درجه ریسک مورد استفاده در ریسک‌ و ‌بازده تجارت، واریانس سرمایه‌گذاری است.

از دست دادن سرمایه (Capital Loss)

برای تعدادی از سرمایه‌گذاران ریسک یعنی از دست دادن سرمایه یا کاهش ارزش پرتفو. طبیعی است که سرمایه‌گذارها از زیان بترسند.

پشیمانی (Regret)

حسرت و پشیمانی یکی دیگر از ریسک‌های درک شده توسط سرمایه‌گذاران است. پشیمانی، یعنی احساس نا‌امیدی نسبت به یک تصمیم بد. پشیمانی در زمینه سرمایه‌گذاری به واکنش احساسی سرمایه‌گذار در یک تصمیم‌گیری اشتباه اشاره دارد. در مقابلِ حسرت، سربلندی و خشنودی از یک انتخاب درست قرار می‌گیرد. احساس خوب ناشی از سربلندی و درد ناشی از پشیمانی برای درک تاثیرات رفتاری بر تصمیم‌های سرمایه‌گذاری مهم است. ممکن است پشیمانی یک سرمایه‌گذار مربوط به شرایط زیر باشد:

• فروش سریع یک دارایی و مشاهده افزایش قیمت‌ها و بالا ماندن آن بعد از فروش
• خرید خیلی دیر یک دارایی و افت شدید ارزش دارایی بعد از خرید
• افزایش ارزش دارایی‌هایی که قبلا شخص مالک آن‌ها بوده است اما امروز مالک آن‌ها نیست.

جریان نقدی (Cash Flow)

سرمایه‌گذاران به وجوه نقد به‌ دست آمده از سرمایه‌گذاری به شکل بهره یا سود تقسیم‌شده نیاز دارند. کمبود جریان وجوه نقد حاصل‌شده از سرمایه‌گذاری ممکن است به دلیل کاهش سود‌آوری شرکت، یا کاهش سطح بهره موثر باشد. این عامل نیز به عنوان ریسک سرمایه‌گذاری شناخته می‌شود.

کسر از هدف (Goal shortfall)

صاحبان سرمایه اهداف مالی مالی رفتاری چیست؟ خود را از طریق سرمایه‌گذاری به دست می‌آورند. این اهداف ممکن است کوتاه‌مدت، میان‌مدت و یا بلند‌مدت باشد. سرمایه‌گذار ممکن است علیرغم مثبت بودن بازده جریان وجوه نقدی قادر به رسیدن به اهداف خود نباشد. مثلا در بازار طلا سود کند، اما به دلیل رشد بازار مسکن، نتواند خانه مورد نظر خود را بخرد. این درک دیگری از ریسک از طرف سرمایه‌گذاران است.

ریسک عملکرد (Performance risk)

بعید است که یک سرمایه‌گذار بتواند از یک الگوی سرمایه‌گذاری یکسان (که پیش‌تر نتیجه مثبت به همراه داشته است) به طور پی‌در‌پی استفاده کند. بسیاری از سرمایه‌گذاران بر اساس عملکردشان در گذشته تصمیم می‌گیرند و اگر این عملکرد به خوبی گذشته نباشد نا‌امید می‌شوند.

چرخه زندگی سرمایه‌گذاران

جمع‌کردن

سال‌های اولیه زندگی سرمایه‌گذاران صرف جمع کردن ثروت می‌شود. در این مرحله ارزش خالص دارایی‌های فرد در مقایسه با بدهی‌های فرد معمولا کوچک است. او می‌تواند ریسک بالایی را به امید بازده بالا بپذیرد. به عبارتی سرمایه‌گذار در این سال‌ها ریسک‌پذیرتر است. سرمایه‌گذار به سرمایه‌گذاری‌های جسورانه (VC) علاقه نشان می‌دهد.

نگه‌داشتن

در طول مدت این دوره، معمولا سرمایه‌گذار شاغل است و درآمدش بیش از هزینه‌های او است. در اینجا او مایل است تا بین ریسک و رشد موجود در سبد سرمایه‌گذاری خود تعادل ایجاد کند. سرمایه‌گذار در این مرحله به سبدی متنوع با ریسک کم و بازدهی بالا (مثلا بر مبنای نظریه مدرن سبدگردانی MPT) علاقه دارد.

خرج‌کردن

در طول این مرحله سرمایه‌گذار به لحاظ مالی مستقل می‌شود و دیگر نیازی به حقوق و مستمری ندارد. او هزینه‌های زندگی خود را از طریق دارایی‌های انباشته‌شده پوشش می‌دهد. به همین دلیل ممکن است به سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت یا ETFها جذب شود. اما گاهی سرمایه‌گذاران مسن تمایل دارند که با پذیرش ریسک، سبد سرمایه‌گذاری خود را برای درآمد بیشتر بازسازی کند. بخشیدن دارایی به فرزندان، دوستان یا موسسه‌های خیریه بخشی از رفتار سرمایه‌گذار در این سن است.

استراتژی مناسب با سن

هر مرحله از چرخه عمر سرمایه‌گذاران نقش حیاتی در انتخاب مورد مناسب سرمایه‌گذاری و تعیین استراتژی مناسب، با توجه به نیازها، اهداف و محدودیت‌های خود دارد. برای مثال یک مرد جوان در 25 سالگی ممکن است بخواهد برای اهداف بلند‌مدت خود در سن بازنشستگی پول کافی ذخیره کند. یا اینکه در همان زمان برای اهداف کوتاه‌مدت خود مثلا خرید خانه یا خرید خودرو، پول جمع کند.

تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری

تصمیم‌گیری تحت ریسک مستقیما با نگرش تصمیم‌گیرنده (سرمایه‌گذار) نسبت به ریسک در ارتباط است. تصمیم‌گیرها با توجه به تمایلشان به ریسک و بازده و میزان آن‌ها اقدام به معامله می‌کنند. یک تصمیم براساس یک ترکیب خاص از استراتژی و وضعیت غالب دولت در آن زمان اتخاذ می‌شود، خواه منجر به سود یا زیان شود.

تصمیم‌گیری تحت ریسک مستقیما با نگرش تصمیم‌گیرنده (سرمایه‌گذار) نسبت به ریسک در ارتباط است.

سرمایه‌گذار به عنوان تصمیم‌گیر هیچ کنترلی بر ماهیت غلبه دولت ندارد. یک تصمیم‌گیری به سطح دانش تصمیم‌گیرنده و همچنین ارزیابی نحوه تأثیر‌گذاری وضعیت آیند دولت بر هر استراتژی خاصی وابسته است.

عوامل موثر بر فرایند تصمیم‌گیری

الف) تصمیم‌گیری کلاسیک

تئوری مالی سنتی بیان می‌کند که سرمایه‌گذاران، عقلایی و منطقی تصمیم می‌گیرند. برخی از متخصصان بر این باورند که تصمیم‌گیری تحت ریسک و عدم اطمینان شامل سه فرض یعنی، ادغام دارایی‌ها، ریسک‌گریزی، و انتظارات منطقی است.

شرایط ریسک‌گریزی (Risk aversion)

سرمایه‌گذار ریسک‌گریز کسی است که بین موقعیت کم‌ریسک با بازده کم‌تر را به موقعیت پرریسک با بازده بیشتر ترجیح می‌دهد. اگر بازده دو مورد سرمایه‌گذاری برابر باشد، تمام مردم موقعیت کم‌ریسک‌تر را انتخاب می‌کنند.

انتظارات عقلایی (Rational expectations)

این فرض بر این استوار است که تمام انتظارات سرمایه‌گذاران منطقی تصور می‌شود و به درستی منعکس‌کننده تمام اطلاعاتی است که به طور یکنواخت در اختیار عموم قرار دارد. به عبارتی فرض می‌شود که اطلاعات تمام سرمایه‌گذاران از بازار یکسان است.

از آنجایی که سرمایه‌گذاران در تئوری تصمیم‌گیری کلاسیک، منطقی و ریسک‌گریز درنظر گرفته می‌شوند، بنابراین سبد سهامی را انتخاب می‌کنند که حداقل ریسک را به همراه داشته باشد. این سبد سرمایه‌گذاری به عنوان سبد سرمایه‌گذاری که در مرز کارآمدی قرار دارد در نظر گرفته می‌شود. اما در سناریو واقعی همه چیز مالی رفتاری چیست؟ کاملا متفاوت است. این تئوری از بازده بازارها و تصمیم‌گیری منطقی مردم برای حداکثر‌کردن سودشان صحبت می‌کند. فرض می‌شود بازار‌ها کارآمد هستند و هیچ‌کس نمی‌تواند از نوسانات بازار استفاده کند و انسان‌ها منطقی هستند و مایلند منافع خود را حداکثر کنند. درحالی‌که نظریه‌پردازان رفتاری بر این باورند که بازار‌ها ناکارآمد هستند و انسان‌ها منطقی نیستند.

ب) تصمیم‌گیری رفتاری

فرآیند تصمیم‌گیری منوط به چندین خطای شناختی و روانشناسی است. سرمایه‌گذاران باید تلاش کنند که به یک تصویر واضح و روشن از خطاهای شناختی و احساسی دست پیدا کنند. این همان چیزی است که برخی از اقتصاددانان آن را عقلانیت محدود نامیده‌اند.

حرص و ترس

وارن بافت سرمایه‌گذار مشهور در سال 1986 در گزارش سالانه برکشیر هاتوی (Berkshire Hathaway) اظهار داشت زمانی که گروهی از سرمایه‌گذاران عقب‌نشینی می‌کنند و می‌ترسند، گروه دیگری حریص می‌شوند. ترس و طمع بخش مهمی از تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران است. طمع باعث می‌شود که سرمایه‌گذار برای دستیابی به ثروت بیشتر در یک مدت زمان کوتاه بیش از اندازه فعالیت کند.

زمانی که گروهی مالی رفتاری چیست؟ از سرمایه‌گذاران عقب‌نشینی می‌کنند و می‌ترسند، گروه دیگری حریص می‌شوند.

به طور مشابه ترس باعث خریدوفروش لحظه‌ای بدون فکر می‌شود. هردو این شرایط باعث می‌شوند که سرمایه‌گذار به اهداف خود دست نیابد.

تصمیم‌گیری سریع

فرایند تصمیم‌گیری سریع، انتخاب گزینه‌ای مناسب در میان سایر گزینه‌ها است که با استفاده از اطلاعات موجود اتخاذ می‌شود. برای یک تصمیم‌گیری سریع باید مهارت‌هایی همچون توانایی پذیریش انتقاد و اعتماد به نفس در تصمیم‌گیرنده تقویت شود. تصمیم‌گیری سریع مراحلی دارد که به کارگیری آن‌ها نقش مؤثری در بالا بردن سرعت تصمیم‌گیری دارد؛ که عبارتند از:

• داشتن شناخت کافی نسبت به موضوعی که قرار است برای آن تصمیمی اتخاذ کنیم.

شفافیت موضوع و کسب اطلاعات لازم در رابطه با مشکل به ما کمک می‌کند تا سریع تصمیم بگیریم.

• مداخله نکردن احساسات در تصمیم‌گیری

تصمیم‌‌هایی که هنگام نگرانی و نا‌امیدی اتخاذ می‌شوند اغلب تصمیمات صحیحی نیستند و پشیمانی به بار می‌آورند.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

سرمایه‌گذاران به طور فردی از تعصبات روانی و احساسی متعدد رنج می‌برند. این تعصبات نقش اساسی در تصمیم سرمایه‌گذاران ایفا می‌کنند و باعث می‌شوند که تصمیم‌ها همیشه عقلایی نباشد.

با هدف ایجاد اعتماد به نفس سرمایه‌گذاران در بازار سهام، مسائل رفتاری جدیدترین مواردی است که باید برای تدوین استراتژی سرمایه‌گذاری در نظر گرفته شود. مشاوران سرمایه‌گذاری و متخصصان امور مالی باید مسائل رفتاری را در تدوین استراتژی‌های سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار دهند تا از نگرانی‌های تصمیم‌گیران بکاهند و از تصمیم‌گیری‌های اشتباه و زیان‌بخش جلوگیری کنند.

تحلیل مالی رفتاری و مالی عصبی

با استفاده از پرداخت اینترنتی بسیار سریع و ساده می توانید اصل این مقاله را که دارای 16 صفحه است به صورت فایل PDF در اختیار داشته باشید.

مشخصات نویسندگان مقاله تحلیل مالی رفتاری و مالی عصبی

چکیده مقاله :

مالی رفتاری، مطالعه چگونگی تفسیر افراد از اطلاعات برای اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری آگاهانه می باشد .به عبارت دیگر مالی رفتاری به دنبال تأثیر فرایندهای روانشناختی در تصمیم گیری است .علاوه بر آن مالی رفتاری را می توان پارادایمی دانست که با توجه به آن، بازارهای مالی با استفاده مالی رفتاری چیست؟ از مدل هایی مورد مطالعه قرار می گیرند که دو فرض اصلی و محدودکننده پارادایم سنتی- بیشینه سازی مطلوبیت مورد انتظار و عقلانیت کامل را کنار می گذارد .مالی رفتاری دو پایه اصلی دارد، یکی محدودیت در آربیتراژ است که عنوان می کند سرمایه گذاران عقلایی به راحتی نمی توانند از فرصت های آربیتراژ استفاده کنند، زیرا این کار مستلزم پذیرفتن برخی ریسک ها است. دوم روان شناسی است که با استفاده از آن رفتار و قضاوت سرمایه گذاران و هم چنین خطاهایی که اشخاص در هنگام قضاوت مرتکب می شوند، بررسی می شود .یافته ها حاکی از آن است که سرمایه گذاران همیشه به طور منطقی، قابل پیش بینی و بدون اریب، همان گونه که توسط مدل های رایج نشان داده شده اند، رفتار نمی کنند .بر اساس نظریه های روان شناسی، انسان ها تمایل به نگهداری حوادث خاصی در ذهن خود به صورت تصورات دارند و این تصورات ذهنی در بعضی از مواقع اثرات بیشتری از خود حوادث بر رفتار افراد دارند .مطالعات زیادی نحوه عملکرد غیر منطقی افراد در مباحث سرمایه گذاری و پولی را نشان داده است.

کلیدواژه ها:

کد مقاله /لینک ثابت به این مقاله

کد یکتای اختصاصی (COI) این مقاله در پایگاه سیویلیکا MRMEA03_047 میباشد و برای لینک دهی به این مقاله می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است و به عنوان سند ثبت مقاله در مرجع سیویلیکا مورد استفاده قرار میگیرد:

نحوه استناد به مقاله :

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:

خانم یحیایی، فیروزه و یغمائی علیشاه، ایوب،1394،تحلیل مالی رفتاری و مالی عصبی،سومین کنفرانس بین المللی پژوهشهای نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری،https://civilica.com/doc/554645

در داخل متن نیز هر جا که به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پارانتز، مشخصات زیر نوشته می شود.
برای بار اول: ( 1394، خانم یحیایی، فیروزه؛ ایوب یغمائی علیشاه )
برای بار دوم به بعد: ( 1394، خانم یحیایی؛ یغمائی علیشاه )
برای آشنایی کامل با نحوه مرجع نویسی لطفا بخش راهنمای سیویلیکا (مرجع دهی) را ملاحظه نمایید.

مدیریت اطلاعات پژوهشی

اطلاعات استنادی این مقاله را به نرم افزارهای مدیریت اطلاعات علمی و استنادی ارسال نمایید و در تحقیقات خود از آن استفاده نمایید.